techn_lab.doc

TEMAT: Stanowisko ogólnodiagnostyczne w pracowni RTG.

                 Sposób realizacji ćwiczeń.

Regulamin ćwiczeń

1. Na ćwiczeniach obowiązuje biały fartuch.
2. Prowadzenie zeszytu na bieżąco jest obowiązkowe.
3. Nieobecność na zajęciach musi być odrobiona.
4. Słuchacz do ćwiczeń powinien być przygotowany:

·         wiadomości z anatomii

·         odpowiednio ubrany

·         na ćwiczeniach należy wykonać wszystkie ułożenia

·         wszystkie pomoce naukowe

5. Warunkiem zaliczenia ułożeń na ocenę z danego działu jest zaliczenie wszystkich ułożeń cząstkowych i dostarczenie zeszytu ćwiczeń.
6. Ocenianiu podlegają:

·         wiadomości z anatomii prawidłowej narządu badanego zgodnie z wylosowanym zestawem

·         przygotowanie stanowiska pracy

·         przygotowanie pacjenta do badania

7. Kryteria oceny:

·         dobór kasety do zdjęcia

·         ułożenie pacjenta (narządu badanego) do kasety, do lampy

·         należy ustawić odległość lampy

·         scentrować i skierować promień środkowy

·         należy oznakować zdjęcie

·         należy ograniczyć wiązkę

·         zastosować ochronę radiologiczną

·         przestrzegać zasad BHP

·         określić orientacyjnie kilowolty

8. Warunkiem zaliczenia semestru jest zaliczenie na ocenę pozytywną części ułożeniowej oraz części techniczno – laboratoryjnej.
9. Otrzymanie oceny niedostatecznej z jednej części powoduje niezaliczenie semestru.

STANOWISKO OGÓLNODIAGNOSTYCZNE. SCHEMAT OGÓLNY

Stolik służy do:

·         wyboru stanowiska

·         możliwości ustawienia ilości promieniowania

·         wyboru ogniska

·         warunków ekspozycji

Lampa rentgenowska zamocowana w kołpaku, na ramieniu poziomym, które jest przymocowane do kolumny.

Stół: szuflada, w której leży kaseta.

Statyw z kratką lub bez.

Pomoce wycięte ze styropianu pod kątem, woreczki z piaskiem, taśmy na palce, stołki, krzesła, schodki, kątomierze, cyrkle itp.

Pierwsza pomoc: środki dezynfekujące, przeciwbólowe, gaziki sterylne, środki przeciwwstrząsowe, odczulające, reanimacyjne.

Znaczniki do wykonania badania wykonane z ołowiu.

Ochrona radiologiczna:

·         fartuchy

·         ochrony na gonady

·         rękawice

·         tubusy

·         uchwyty

·         taśmy uciskowe

Nastawnia:

·         stolik rozdzielczy (może obsługiwać kilka pracowni)

·         szafka z kasetami, w których są błony (obita blachą ołowiową)

·         Negatoskop do oglądania zdjęć.

TEMAT: Lampa RTG – budowa, zastosowanie.

1.     Budowa lampy RTG.

Zbudowana z bańki szklanej wypełnionej próżnią 10-8 mm Hg. Wewnątrz znajdują się dwie elektrody: katoda i anoda.

KATODA: Ma potencjał ujemny i służy do wytworzenia chmury elektronów. Zbudowana z włókna wolframowego w postaci drutu zwiniętego w spiralę (skręcenie ma wpływ na kształt ogniska). Wolfram ma wysoką temperaturę topnienia, wysoką liczbę atomową. Włókno wolframowe znajduje się w czaszy metalowej, która spełnia rolę soczewki – skupia elektrony. Do obwodu żarzenia podłączony jest prąd niskiego napięcia rzędu 12V, doprowadzony jest z generatora, który przekształca wysokie napięcie na niskie. Do katody podłączony jest prąd wysokiego napięcia. Jeżeli zamkniemy obwód żarzenia przez włókna płynie prąd i następuje TERMOEMISJA (oderwanie) elektronów pod wpływem temperatury (2200oC). Wokół katody powstaje chmura elektronów.

ANODA: Ma potencjał dodatni. Zbudowana jest z płytki wolframowej z dodatkiem renu (żeby nie pękała), grubość 1,7 mm. Płytka jest wtopiona w miedź, która odprowadza ciepło.

·         anoda stojąca (używana dawniej) miała kształt walca ściętego na powierzchni, gdzie była wtopiona blaszka wolframowa.

·         anoda wirująca ma kształt dysku, na obrzeżach wtopiony pasek wolframowy

Anoda służy do hamowania chmury elektronów i powstawania promieniowania RTG. Anoda włączona jest w obwód wysokiego napięcia: diagnostyka 35-140 kV, terapia do 400 kV. Napięcie dostarczone na anodę musi być stałe. Musi być zastosowany generator wysokiego napięcia, który przetwarza napięcie sieciowe na wysokie napięcie. Generator posiada prostowniki i zespół filtrów wygładzających napięcie – rolę filtrów pełnią kondensatory.

2.     Powstawanie promieniowania RTG.

Po włączeniu prądu żarzenia powstaje chmura elektronów. Następnie należy uruchomić anodę, włączyć w obwód wysokiego napięcia, co spowoduje jej ruch obrotowy. W niektórych lampach wymagany jest najpierw rozruch anody. Potencjał na anodzie jest bardzo wysoki. Rozpoczyna się ruch elektronów w kierunku anody.

Elektrony posiadają energię kinetyczną. Zostają zahamowane na anodzie – hamowanie elektronów zachodzi w atomie. Elektron dostaje się pomiędzy powłoki i dochodzi w pobliże jądra atomowego, gdzie następuje zmiana toru, strata energii, która zostaje zamieniona na energię promieniowania X.

Atomy znajdują się zarówno na powierzchni jak i wewnątrz płytki.

Atomy na powierzchni płytki wytwarzają promieniowanie o dużej energii tzw. promieniowanie twarde – bardzo przenikliwe.

Atomy, które zostają zahamowane w głębi płytki wytwarzają promieniowanie o niskiej energii tzw. promieniowanie miękkie – mniejsza przenikliwość.

O przenikliwości promieniowania decyduje napięcie prądu kV. Natężenie mA decydują o ilości promieniowania

3.     Widmo promieniowania RTG.

Widmo promieniowania RTG jest widmem ciągłym. Jest to widmo, które posiada kwanty o różnej energii.

Promieniowanie ciągłe:

λmin – λmax (nieograniczone)

Ex=h*ν

Ex=h*(c/λ).

Jeżeli kV↑ to energia Ex↑, częstotliwość ν↑ to długość fali λ↓.

Powstaje również promieniowanie charakterystyczne – jest pomijane.

4.     Ognisko rzeczywiste i optyczne.

Miejsce gdzie są zahamowane elektrony nosi nazwę ogniska rzeczywistego. Jego kształt jest owalny lub prostokątny – zależnie od skręcenia włókna wolframowego. Ognisko optyczne jest w kształcie kwadratu. Ognisko optyczne ma następujące wymiary:

·         dla aparatów ogólnodiagnostycznych ma bok: małe 0,6 mm, duże 1,3 mm.

·         w pantomografii ma bok 0,3 mm lub 0,5 mm

·         w mammografii ma bok 0,1 mm do 0,3 mm

·         aparaty zębowe 0,8 mm

Ogniska małego używa się wtedy, gdy chcemy uzyskać obraz gdzie struktury są bardzo wyraźne – ostre. Tam gdzie szczegóły są mniej istotne dajemy ognisko duże, bo wtedy możemy zwiększyć obciążenie lampy np. kończyna w gipsie.

Promieniowanie wychodzi przez okienko. Cała lampa jest zamocowana w kołpaku. Okienko jest zwrócone w kierunku otworu, cała lampa jest zanurzona w oleju transformatorowym, który chłodzi i izoluje lampę.

5.     Filtry.

Filtr własny lampy – promienie zostają zahamowane w lampie, oleju, kołpaku. Pozostałe promienie wychodzą na zewnątrz przez filtr, który eliminuje promieniowanie miękkie, które nie odgrywa roli w diagnostyce jedynie obciąża pacjenta.

Filtr znajduje się między kołpakiem a kolimatorem. Służy do usuwania promieniowania miękkiego.

Filtry w diagnostyce są aluminiowe o różnej grubości. Grubość zależy od przyłożonego napięcia.

W terapii filtry są miedziane, ołowiowe, mieszane i glinowe.

6.     Ograniczniki wiązki bezpośredniej:

a)      kolimator

b)     tubusy

c)      tubusy terapeutyczne

Ad a)

Kolimator składa się z 4 par szczęk ołowiowych, które ograniczają wiązkę (przesłona głębinowa), można je zsuwać i rozsuwać – określają wielkość pola. Szczęki przesuwane są za pomocą pokręteł, linek, bloczków, które poruszają szczęki. Pozwalają określić promień środkowy. Kolimator ma od strony lampy otwór i tym otworem przylega do filtra. Od strony pacjenta jest pleksi z okienkiem, na którym narysowane są linie poprzeczne i podłużne oraz miejsce ich schodzenia się.

Układ optyczny, który pozwala nam obserwować wielkość wiązki, zobaczyć promień środkowy, wiązkę poprzeczną i podłużną, tworzy lusterko, które ustawiane jest pod odpowiednim kątem i żarówka, która określa wielkość pola, określonego przez szczęki. Wszystko obudowane jest obudową ze stopu aluminium z ołowiem.

              Ad b)

Tubusy diagnostyczne są w kształcie stożka, używane są do zdjęć celowanych. Zakłada się je na kolimator. Mają za zadanie ograniczenie wiązki bezpośredniej oraz ograniczenie promieniowania rozproszonego.

              Ad c)

W terapii ograniczniki przednie – tubusy terapeutyczne są w kształcie prostopadłościanów. Służą do ograniczenia wiązki bezpośredniej oraz ograniczenia promieniowania rozproszonego. Od strony lampy jest otwór, natomiast od strony pacjenta pleksi. Są oznakowane: odległość i wielkość pola

TEMAT: Błony RTG – budowa, rodzaje, zastosowanie.

              Zdjęcia powstają albo na dysku albo na błonie RTG. Kontrast decyduje o ilości szczegółów.

Na ekspozycję mają wpływ:

a)      napięcie prądu – kV decyduje o kontraście obrazu

b)     natężenie prądu mA – ilość promieniowania – decydują o zaczernieniu filmu

c)      czas ekspozycji

Aby zdjęcie było przydatne musi być kontrastowe i ostre.

Obraz powstaje na błonie RTG.

1.     Budowa błony RTG.

Błona RTG zbudowana jest z:

...