www.pandm.prv.pl
1
REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW
Rheumatoid arthritis
Inne nazwy tej choroby to:
- gosciec przewlekle postepujacy,
- polyarthritis reumatoidea,
- r. z. s.
Jest to choroba zapalna, nieropna, uogólniona tkanki łacznej całego ustroju. Stawy obejmuje
najczesciej symetrycznie. Na pierwszy plan wysuwaja sie zmiany stawowe i zaniki
miesniowe, ale pózniej zmiany sa widoczne w całym organizmie.
Jest to choroba
przewlekle wystepujaca
z okresami zaostrzen
z okresami remisji.
Zmiany chorobowe wystepuja w wielu narzadach. Podkresla sie predyspozycje genetyczne i
predyspozycje płci _enskiej do zachorowania na te chorobe.
Etiologia i patogeneza
Etiologia RZS jest nieznana.
Rozwa_ano mo_liwosc udziału wirusów ró_yczki, cytomegali i mykoplazmy. 20 lat temu
zwrócono szczególna uwage na zaka_enie wirusem Epsteina – Barr (EBV), okazało sie
bowiem, _e 80% chorych na RZS wykazuje obecnosc przeciwciał na EBV.
2
Inna hipoteza dotyczy zaka_enia mykoplazma. Mykoplazmy maja na powierzchni białka
szoku termicznego. W RZS w surowicy obecne sa przeciwciała przeciwko tym białkom. Poza
tym w płynie stawowym u chorych znajduja sie limfocyty gamma – delta, które proliferuja
pod wpływem antygenów mykoplazmy.
Głównym procesem w patogenezie zmian zapalnych w RZS jest autoimmunizacja, czyli
wytwarzanie przeciwciał przeciw IgG okreslanych jako czynnik reumatoidalny.
Do innych czynników genetycznych zalicza sie obecnosc antygenów HLADR1 i DR4 u 80%
chorych oraz zmiany struktury receptorów limfocytów T.
Opisane czynniki genetyczne przyczyniaja sie do tzw. agregacji rodzinnej choroby. U 20%
chorych dochodzi do RZS wsród krewnych I stopnia, a u blizniat jednojajowych choroba
wystepuje w ok. 27%.
Patomorfologia
Najwczesniejsza zmiana patologiczna jest - zapalenie błony maziowej stawu (wysiek,
niepohamowany rozrost błony maziowej). Proces niszczenia stawu rozpoczyna sie, gdy od
brze_nych czesci chrzastki zaczyna narastac na jej powierzchnie zapalna tkanka ziarninujaca,
która ma zdolnosc niszczenia tkanek stawowych i okołostawowych. Ta ziarnina
reumatoidalna wnika stopniowo do stawu niszczac chrzastke i kosc. Z czasem przekształca sie
ona w zbita tkanke łaczna zwana łuszczka. Zawiera ona liczne fibroblasty i paczkujace
naczynia krwionosne. Stopniowo dochodzi do coraz wiekszego zniszczenia powierzchni
stawowych, uszkodzenia wiezadeł i zniekształcen stawów. Równoczesne procesy naprawcze
prowadza do powstania zrostów włóknistych, potem kostnych, co powoduje usztywnienie
stawów. W przystawowych czesciach kosci dosyc wczesnie pojawia sie osteoporoza. Torebka
stawowa w poczatkowym okresie RZS jest obrzekła, rozciagnieta przez wysiek w stawie,
potem grubieje, włóknieje i obkurcza sie.
Zmiany anatomopatologiczne w stawach:
1. zapalenie błony maziowej stawów ( przekrwienie, obrzek, wysiek , rozrost);
2. powstanie ziarniny zapalnej;
3. ziarnina zamienia sie w łuszczke stawowa;
4. zrosty miedzy łuszczka przeciwnych stron stawu i usztywnienie stawu;
Zmiany anatomopatologiczne pozastawowe:
1. zaniki miesni;
2. zapalenie pochewek sciegien;
3. zapalenie sciegien;
4. zmiany w narzadach wewnetrznych;
5. guzki reumatoidalne
Guzek reumatoidalny jest typowa dla RZS zmiana morfologiczna.
Guzki reumatoidalne powstaja najczesciej w tkance podskórnej, w miejscach nara_onych na
ucisk oraz w narzadach wewnetrznych.
3
Obraz kliniczny i przebieg
Poczatek choroby mo_e byc ostry, jak i powolny.
Pojawiaja sie stany :
- podgoraczkowe,
- pobolewania stawów i miesni,
- parestezje w konczynach,
- utrata łaknienia
- spadek masy ciała.
Sa bóle i obrzeki najczesciej małych stawów rak i stóp.
Zwykle sa zaatakowane w sposób symetryczny (do 3 m–cy objawy pojawiaja sie w stawie
symetrycznym).
Wyró_niamy 4 okresy choroby według Steinbrockera:
1. wczesny: ból, obrzek, pogrubienie zarysu stawów, sztywnosc poranna, w RTG nie ma
typowych zmian, mo_e byc widoczna lekka osteoporoza;
2. zmiany umiarkowane: sa to w/w objawy plus zmiany okołostawowe: zaniki miesniowe,
głownie miesni miedzykostnych, glistowatych, czworogłowych uda, ruchomosc
ograniczona, w RTG wyrazna osteoporaoza, moga byc pierwsze objawy uszkodzenia
chrzastki;
3. zmiany zaawansowane: jest to okres najbardziej widoczny, sa trwałe uszkodzenia, w/w
objawy bardziej nasilone, zmiany w narzadach wewnetrznych, dochodzi do podwichniec
w stawach, takich stawów nie da sie ju_ wycwiczyc, w RTG wyrazna osteoporoza,
uszkodzenia chrzastki i kosci;
4. schyłkowa: w/w objawy plus zrosty włókniste i usztywnienie stawów.
Okres choroby dobiera sie według najbardziej zajetego stawu.
Skóra jest :
- chłodna,
- wilgotna
- scienczała co najwyrazniej zaznacza sie w obrebie palców rak.
-
Zapalenie scian naczyn prowadzi do sinicy palców, rumienia dłoniowego i parestezji.
Czestym objawem RZS jest wysiekowe zapalenie opłucnej.
Tu tak_e powstaja guzki reumatoidalne, które ulegaja martwicy z wytworzeniem jam.
W układzie nerwowym dochodzi do objawów zwiazanych z uciskiem ziarniny reumatoidalnej
na nerwy obwodowe do ucisków na korzenie nerwowe i parestezji.
Objawem ze strony układu krwiotwórczego to najczesciej niedokrwistosc normobarwliwa lub
niedobarwliwa.
Wezły chłonne powiekszone, tak_e powiekszona sledziona z równoczesnym spadkiem liczby
krwinek białych.
Objawy ze strony wezłów chłonnych i sledziony w RZS nazywamy zespołem Felty’ego.
4
Zniekształcenia
Stawy rak
Typowy poczatek RZS objawia sie bólami i symetrycznymi obrzekami stawów sródreczno -
paliczkowych i miedzypaliczkowych bli_szych, gł. II i III palca.
Potem proces zapalny obejmuje pozostałe stawy sródreczno – paliczkowe i
miedzypaliczkowe bli_sze. Stawy te sa bolesne samoistnie i przy ruchach, ich obrysy
grubieja. Stawy miedzypaliczkowe maja kształt wrzecionowaty. Skóra rak staje sie cienka i
potliwa, wcze...
jagodaa150