LEKI PSYCHOTROPOWE
(opracowanie na podstawie podręcznika Bilikiewicza; bardzo uproszczone w stosunku do książki)
Leki psychotropowe – substancje, które działają na określone układy receptorowe OUN człowieka i zmieniają w sposób istotny jego stan psychiczny.
I. Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)
Głównie osłabiają przekaźnictwo dopaminergiczne i serotoninergiczne. Działają również adrenolitycznie, przeciwhistaminowo, niektóre przeciwcholinergicznie.
Klasyfikacja ze względu na charakterystykę kliniczną:
· działające uspokajająco (w pobudzeniu psychoruchowym)
· działające przeciwwytwórczo (objawy pozytywne)
· aktywizacja napędu psychoruchowego, przeciwautystyczne (objawy negatywne)
· wpływające na obniżony nastrój (tymoneroleptyki)
· hipnosedatywne
Leki neuroleptyczne zarejestrowane w Polsce:
CHLOROPROMAZYNA
działanie przeciwpsychotyczne
LEWOMEPROMAZYNA
słabe działanie przeciwpsychotyczne
PROMAZYNA
słabe działanie przeciwpsychotyczne, sedatywne
PROCHLORPERAZYNA
słabe działanie przeciwpsychotyczne, silne przeciwwymiotne
PERAZYNA
PERFENAZYNA
silne działanie przeciwpsychotyczne
TRIFLOUPERAZYNA
TIORYDAZYNA
CHLORPROTIKSEN
słabe działanie przeciwpsychotyczne, uspakajające, ułatwiające sen
ZUKLOPENTYKSOL
silny wpływ sedatywny, działanie przeciwpsychotyczne
KLOZAPINA
KWETAPINA
OLANZAPINA
FLUPENTIKSOL
FLUFENAZYNA
HALOPERIDOL
silne działanie przeciwpsychotyczne i sedatywne
AMISULPRYD
SULPIRYD
działanie przeciwpsychotyczne, aktywizujące
RISPERIDON
ZIPRAZIDON
Atypowe neuroleptyki (zarówno objawy pozytywne, jak i negatywne):
· KLOZAPINA
· RISPERIDON
· OLANZAPINA
· ZOTEPINA
· SERINDOL
· AMPEROZYD
II. Leki przeciwdepresyjne
Wywierają terapeutyczny wpływ na podstawowe i wtórne cechy zespołu depresyjnego.
Klasyfikacja ze względu na budowę chemiczną:
· leki trójpierścieniowe (TLPD)
· leki o budowie innej niż trójpierścieniowa – leki drugiej generacji
Klasyfikacja ze względu na hipotetyczne mechanizmy działania:
· inhibitory wychwytu monoamin noradrenaliny (NA) i/lub serotoniny (5-HT)
· leki o głównie receptorowym działaniu
· inhibitory monoaminooksydazy (MAO)
TLPD (NIESELEKTYWNE INHIBITORY WYCHWYTU MONOAMIN)
Działają na przekaźnictwo noradrenergiczne, serotoninergiczne, cholinolityczne oraz działają przeciwhistaminowo. Część słabo wpływa na wychwyt zwrotny dopaminy.
AMITRYPTYLINA
zrównoważone działanie psychotropowe w zespołach depresyjnych; silne działanie cholinolityczne (++++); groźne zatrucia
DEZIPRAMINA
wyraźne działanie odhamowujące; może nasilać lęk i niepokój; wpływ cholinolityczny: +
DIBENZEPINA
ustrojowy metabolit amitryptyliny, ale słabsze działanie cholinolityczne (+)
DOKSEPINA
wyraźne działanie przeciwlękowe; wpływ cholinolityczny: +++
IMIPRAMINA
jeden z podstawowych leków przeciwdepresyjnych; zrównoważony profil działania; wpływ cholinolityczny: ++
KLOMIPRAMINA
wyraźne działanie antyobsesyjne; zrównoważone działanie w zespołach depresyjnych; wpływ cholinolityczny: +++
MAPROTYLINA (lek czteropierścieniowy)
wyraźne działanie odhamowujące; wpływ cholinolityczny: ++
SELEKTYWNE INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY (SSRI):
Wybiórcze hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny i wzmaganie neuroprzekaźnictwa serotoninergicznego.
CITALOPRAM
głównie depresje bez objawów psychotycznych, o nasileniu łagodnym lub umiarkowanym; mniej interakcji niż w pozostałych SSRI; może wywoływać lęk i niepokój
FLUOKSETYNA
depresje łagodne lub umiarkowane, bez lęku i objawów psychotycznych; długi okres półtrwania; liczne interakcje; czasem lękorodne
FLUWOKSAMINA
depresje z lękiem i niepokojem oraz objawami psychotycznymi; u niektórych wyraźny wpływ anksjolityczno-sedatywny
PAROKSETYNA
łagodne lub umiarkowane depresje bez objawów psychotycznych; u niektórych działanie anksjolityczno-sedatywne
SERTRALINA
łagodne lub umiarkowane depresje bez objawów psychotycznych
INNE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE
Mogą powodować zmianę fazy z depresyjnej na maniakalną w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych.
MIANSERYNA
epizody depresji i różnej etiologii, również o znacznym nasileniu; antagonista presynaptycznych receptorów noradrenaliny u postsynaptycznych receptorów serotoniny; potencjalizuje działanie alkoholu
Eroza800