Jezyk niemiecki Gramatyka 2008.doc

Język niemiecki - Schwache Verben

Czasowniki słabe

Przykładem czasownika słabego jest czasownik "machen" (robić).

mach½en
    Ý      Ý         
rdzeń końcówka bezokolicznika

      Czasowniki słabe w czasie teraźniejszym odmieniają się przez dodanie odpowiedniej końcówki do rdzenia czasownika:

      Czasowniki słabe odmieniają się regularnie w czasie teraźniejszym oraz tworzą w sposób regularny formy Präteritum oraz Partizip Perfekt. Znaczy to, że w przeciwieństwie do mocnych nie tworzą one przegłosu.

Formy Präteritum oraz Partizip Perfekt tworzone są przez dodanie:

......- te do rdzenia czasownika dla form czasu Präteritum

ge- .... - t do rdzenia czasownika dla Partizip Perfekt

Infinitiv          Präteritum          Partizip Perfekt
mach½en        Þ mach½te          ge½mach½t

Język niemiecki - Imperativ

Tryb rozkazujący

      W języku niemieckim możemy utworzyć następujące formy trybu rozkazującego:

2 osoba liczby pojedynczej    Geh!
2 osoba liczby mnogiej    Geht!

forma grzecznościowa Sie    Gehen Sie!

·         Tworzenie trybu rozkazującego dla 2 osoby l. p.

o        poprzez odrzucenie końcówki odmiany 2 os. l. p. i pominięcie zaimka osobowego:

du sagst -> Sag! (przykład czasownika słabego)
du sprichst -> Sprich! (przykład czasownika mocnego)

UWAGA: W trybie rozkazującym czasowniki mocne nie mają przegłosu. Dlatego mówimy:
du schläfst ale: Schlaf!
du läufst ale: Lauf!

      Natomiast "e" w rdzeniu czasownika zmienia się w "i" lub "ie".
Pierwotnie do form trybu rozkazującego dodawano zawsze końcówkę -e. Obecnie czynimy tak w przypadku form trybu rozkazującego, które po odrzuceniu końcówki 2. os. l. p. trudno byłoby wymówić. Do tej grupy należą czasowniki, których rdzeń kończy się na -d-, -t-, -ig oraz rechnen, öffnen.

·         Tworzenie trybu rozkazującego dla 2 osoby l. mn.

o        od formy 2 os. l. mn. poprzez pominięcie zaimka osobowego:

ihr sagt -> Sagt!
ihr sprecht -> Sprecht!

·         Tryb rozkazujący dla formy grzecznościowej "Sie" tworzymy przez zamianę na szyk przestawny. Forma czasownika pozostaje bez zmian:

Sie sagen -> Sagen Sie!
Sie sprechen -> Sprechen Sie!

      Odstępstwa od tych zasad obserwujemy przy tworzeniu trybu rozkazującego czasowników posiłkowych "haben", "sein" i "werden":

2 os.  l. p.  du hast -> Hab!   du bist -> Sei!   du wirst -> Werde!
2 os.  l. mn.  ihr habt -> Habt!  ihr seid -> Seid!   ihr werdet -> Werdet!

forma grzecznościowa:

Sie haben Haben Sie! Sie sind Seien Sie! Sie werden Werden Sie!

Trennbare Verben
Czasowniki rozdzielnie złożone

      Czasowniki rozdzielnie złożone rozpoczynają się na sylabę akcentowaną. Przedrostkiem jest przyimek lub przysłówek (por. też: Untrennbare Verben; Verben, die trennbar und untrennbar sind).

Przykłady:

anfangen - rozpoczynać się
Der Film fängt um 20 Uhr an.
aufmachen - otwierać
Machen Sie bitte das Fenster auf!
aufschreiben - zapisywać
Der Kellner schreibt die Bestellung auf.
fernsehen - oglądać telewizję
Ich sehe jeden Abend fern.
einkaufen - robić zakupy
Wir kaufen immer am Wochenende ein.
stattfinden - odbywać się
Der Fotokurs findet von 16 bis 18 Uhr statt.

Przy tworzeniu Partizip Perfekt -ge- występuje po przedrostku, np.

aufschreiben - zapisywać             Der Kellner hat die Bestellung aufgeschrieben.
fernsehen - oglądać telewizję       In den Ferien habe ich jeden Abend ferngesehen.
einkaufen - robić zakupy             Wir haben für die ganze Woche eingekauft.

UWAGA:

      W zdaniach podrzędnych, gdzie czasownik występuje na końcu zdania (tzw. szyk końcowy) przedrostek piszemy łącznie

Wenn ich nach Hause zurückkehre, ....
Als ich nach Hause zurückkehrte, ....
Als ich nach Hause zurückgekehrt bin, ....
Nachdem ich nach Hause zurückgekehrt war, ....
Wenn ich nach Hause wieder zurückkehren werde, .....

Język niemiecki - Verben, die trennbar und untrennbar sind

Czasowniki rozdzielnie lub nierozdzielnie złożone

      Niektóre czasowniki odmieniają się w zależności od znaczenia albo w sposób rozdzielnie, albo nierozdzielnie złożony. Do tej grupy zaliczamy czasowniki, rozpoczynające się od przedrostków:

·         durch-

·         über-

·         unter-

·         um-

·...