prelekcje (10) Litosfera(1).doc

LITOSFERA

Jest to zewnętrzna warstwa skorupy Ziemii.

Miąższość ok 80 – 150 km

Gleba:

• Jest to pierwsza warstwa litosfery
• Zwietrzała warstwa skorupy ziemskiej (do 2m miąższości) z żyjącymi w niej organizmami przemieszanymi z produktami ich rozkładu
• Formowanie w procesach glebotwórczych (działanie zespołu czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych)
• Rosliny i zwierzęta w glebie przeprowadzają procesy mineralizacji (azotany, fosforany, siarczany)
• Humifikacja – tworzenie próchnicy
• Edafon – organizmy przeprowadzające ten ↑ proces
• Skład objętościowy gleby:
•  

o        45% - składniki mineralne

o        5% - materia organiczna

o        25% - powietrze

o        25% - woda

• pierwiastki budujące glebę:

o        Ca, Mg, K, Na, Si, C, P, Fe, H

• Mikroelementy w glebie:

o        Co, I, F

• Różne gleby różnią się między sobą zawartością mikro i makroelementów
• W Polsce mamy do czynienia z umiarkowanym deficytem jodu w glebie (wyjątek stanowi pasmo nadmorskie)

Ołów:

• Pochodzi głównie z benzyny samochodowej
• Ponadto przemysł – garbarski, papierniczy, poligrafia, hutnictwo
• Arsenian ołowiu jako tzw środek ochrony roślin
• Z powierzchniowych warstw gleby kompleksowe jony ołowiu (np PbOH+, Pb(OH)42-) pobierane są przez rośliny i mogą odkładać się w różnych ich częściach np bulwach ziemniaka, liściach szpinaku, korzeniach marchwi

Ołów działa toksycznie na organizm człowieka:

• Uszkadza szpik kostny – powoduje zaburzenia układu krwiotwórczego, krótsze życie erytrocytów, anemie, białaczki
• Zatrucia przewlekłe – bladoszara skóra, rąbek ołowiczy na dziąsłach, kolka ołowicza, uszkodzenia wątroby
• U dorosłych – głównie obwodowy układ nerwowy; u dzieci - osrodkowy
• Długo po zakończeniu narażenia na ołów możliwe uszkodzenia i niewydolność nerek (nawet 10-30 lat)

Kadm:

• • Głównie hutnictwo metali nieżelaznych (Zn, Pb, Cu)
  • Emisje przemysłowe
  • Ścieki komunalne i galwanizerskie
  • Nawozy fosforowe – apatyty
  • Szczególnie łatwo pobierany przez rośliny z wód kwaśnych
  • Bioakumulacja w korzeniach i liściach roślin; buraki, marchew, sałata, szpinak, ogórki

Działanie toksyczne kadmu:

• • • Rakotwórcze
    • Teratogenne
    • Emriotoksyczne
    • Przewlekłe narażenie à anemia, nadciśnienie, niedobory żelaza, miedzi, cynku; zwyrodnienie stawów
    • Magazynowany głównie w: nerkach, (utrudnia syntezę witaminy D3 – osteomalacja), trzustce, jelitach, narządach gruczołowych, wątrobie, płucach (ekspozycja zawodowa)

Obecność drobnoustrojów jelitowych

• • • • E.coli – świeże zanieczyszczenia
      • Enterobacter aerogenes – starsze zanieczyszczenia
      • Clostridium perfringens – najstarsze zanieczyszczenia

Wskaźniki:

• • • • • Miano coli/miano Cl. Perfringens

Najmniejsza masa gleby, w której stwierdza się jeszcze bakterie coli/przetrwalniki clostridium

• • • • • Najbardziej prawdopodobna liczba bakterii w 100cm3 suchej masy
        • sanitarna ocena gleby
  • chemiczna (zawartość Cl-, związków azotu)
  • biologiczna
  • • ogólna liczba bakterii
    • ilość bakterii przetrwalnikowych i nitryfikującyh (samooczyszczających)
    • miana drobnoustrojów jelitowych:
    • • E. coli
      • Enterobacter aerogens
      • Clostridium perfigens
    • miano coli masa gleby w której znajduje się bakteria coli i zarodniki Clostridium

Badania helmintologiczne (poszukiwanie stadiów rozwojowych pasożytów):

• • • • • • Tasiemce:
  • Echinococcus granulosus
  • Taenia multiceps
  • • • • • Obleńce
  • Ascaria
  • Toxocara
  • Ancylostoma
  • Necator
  • Trichuris trichura (włosogłówka)
  • • • • • Metody flotacyjne (metoda Fulleborna): roztwór o ciężarze właściwym większym niż ciężar właściwy cyst i pasożytów
          • Metody sedymentacyjne: Ciężar właściwy roztworu mniejszy niż ciężar właściwy cyst pierwotniaków i jaj parazytów

Mikroflora gleby:

• Drobnoustroje z rodzaju Streptomyces (rząd promieniowce) – posiadają plechę!!! (Morfologicznie i fizjologicznie podobne do grzybów; należą jednak do Prokaryota)
• Nieliczne gatunki chorobotwórcze dla człowieka
• Większość wytwarza antybiotyki:

o        S.griseus – streptomycyna

o        S.venezuele – chloromycetyna

o        S.aureofaciens – aureomycyna

Streptomyces sp:

• • • Posiadają 2 rodzaje plechy:powietrzną i wegetatywną (zbita, wrasta w podłoże, skórzasta)

Dermatofity:

• • • • Keratynofilność – powinowactwo do struktur skeratynizowanych (włosy, skóra, paznokcie)
      • Zdolność enzymatycznego rozkładu keratyny
      • Niektóre gatunki chorobotwórcze dla człowieka (grzybice skóry, włosów, paznokci)
      • Udział w mineralizacji zw. organicznych w glebie
      • Na podłożu Sabourauda kolonie puszyste, białe lub kremowe
      • W preparacie mikroskopowym: mikrokonidia, makrokonidia, spiralnie skręcone strzępki=twory spiralne, rakietowate, chlamydospory zarodniki przetrwalnikowe)

Wykrywanie w glebie – test przynęty włosowej

• • • • Umieszczenie w badanej próbce gleby wyjałowionych włosów na okres kilku tygodni
      • Obserwacja preparatów mikroskopowych włosów w odstępach cotygodniowych 
      • Szukamy:
• Organów perforacyjnych – miejsce nadtrawienia keratyny
• Mikrokonidiów
• Makrokonidiów
• Chlamydospor