PAPIERY WARTOŚCIOWE
Papierami wartościowymi nazywamy dokumenty stwierdzające istnienie pewnych praw i wyposażone w taki przywilej, że realizacja praw w nich wymienionych możliwa jest wyłącznie na podstawie przełożenia lub zwrotu takich dokumentów.
Osoba będąca w posiadaniu papieru wartościowego korzysta z domniemania, że przysługuje jej prawo stwierdzone dokumentem.
1. Papiery wartościowe z punktu widzenia sposobu przenoszenia praw dzielimy na:
a. Papiery imienne (legitymują osobę wymienioną w dokumencie; prawo wynikające z tegoż papieru przenosi się w drodze przelewu połączonego z wydaniem dokumentu)
b. Papiery na zlecenie (legitymujące się osoby wymienione imiennie lub osoby, na które prawa zostaną przeniesione w drodze indosu)
*Indos (Zgodnie z kodeksem cywilnym, indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw na inna osobę. Do przeniesienia praw wynikających z takiego dokumentu niezbędne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów. )
c. Papiery na okaziciela (legitymujące każdego posiadacza; prawa z takich dokumentów przenoszą się przez zwykłe wręczenie; stanowią podst. Role w obrocie gospodarczym i są to np. akcje, obligacje,bankowe bony depozytowe)
Ogólne prawa dotyczące papierów wartościowych zawiera kodeks cywilny.
2. Weksel
Weksel- to sporządzony w przewidzianej prawem formie dokument, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby wymienionej w tym dokumencie kwoty pieniężnej.
Zobowiązanie wynikające z weksla jest ważne bez względu na przyczynę wystawienia weksla.
Rodzaje weksli:
a. Weksle trasowane (to polecenie wystawcy weksla skierowane do trasata aby ten w podanym terminie wypłacił remitentowi określoną kwotę pieniężną.
wystawca weksla
trasat- osoba której wystawca poleca wypłacić oznaczona w wekslu kwotę.
Remitent- osoba uprawniona do żądania zapłaty
b. Weksel własny ( jest przyrzeczeniem samego wystawcy że zapłaci remitentowi oznaczoną w wekslu kwotę)
Weksel własny musi zawierać:
a. Słowo „weksel”
b. Bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy weksla do zapłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej.
c. Oznaczenie remitenta
d. Termin i miejsce płatności
e. Datę i miejsce wystawienia weksla
f. Podpis wystawce
Weksel gwarancyjny- zabezpiecza ewentualną przyszłą wierzytelność emitenta w stosunku do wystawcy weksla. Jest on formą weksla własnego niezupełnego. Poza wystawionym wekslem strony zawierają umowę określającą w jakich okolicznościach i jaką treść może remitent uzupełnić weksel i realizować wynikające z niego prawa.
W przypadku nie zapłacenia kwoty wekslowej dochodzenie nalezności odbywa się w postępowaniu nakazowym po uprzednim dokonaniu tak zwanych aktów staranności( przedstawienie weksla do zapłaty we właściwym terminie, sporządzenie protestu weksla, zawiadomienie indosantów i poręczycieli)
a.
b.
3. Czek
Czek- jest papierem wartościowym zawierającym skierowane do banku polecenie wypłacenia okazicielowi lub określonej imiennie osobie podanej w nim kwoty pieniężnej z rachunku wystawcy.
Czek znajduje zastosowanie nie tylko w obrocie gospodarczym ale także w innych stosunkach cywilnoprawnych z udziałem osób fizycznych.
Wystawcą czeku może być tylko osoba posiadająca w banku konto czekowe. Bank wydaje książeczkę czekową zawierającą pewną liczbę blankietów.
Czek musi zawierać:
a. Nazwę „czek”
b. Pełną nazwę banku który ma wypłacić kwotę czekową
c. Bezwarunkowe polecenie wypłaty oznaczonej kwoty pieniężnej
d. Oznaczenie miejsca płatności
e. Miejscowość i datę wystawienia czeku
f. Podpis wystawcy
Aby czek mógł być wystawiony musi on mieć pokrycie.
Pokrycie czeku to- dodatnie saldo na koncie, odrębna umowa z bankiem w której uzyskuje możliwość wystawiania czeku mimo braku środków na koncie.
Za wystawienie czeku bez pokrycia grozi odpowiedzialność karna.
Czek powinien być okazany w banku w ciągu 10 dni od daty wystawienia.
Rodzaje czeków:
a. Kasowe ( upoważnia bank do wypłacenia gotówki)
b. Rozrachunkowe ( upoważnia bank do przelania kwoty czekowej z rachunku wystawcy na rachunek innej osoby w tym samym banku)
c. Podróżnicze ( zastosowanie: wyjazdy zagraniczne, podróżnicze, turystyczne, handlowe; umożliwiają podjecie gotówki w oddziałach danego banku lub w innych bankach na podst. porozumień. Są to zawsze czeki imienne.)
Czeki mogą być wystawiane:
a. Na okaziciela
b. Na zlecenie
c. Jako czeki imienne.
PRAWO SPADKOWE
Prawo spadkowe-to zespół przepisów regulujących losy majątku pozostawionego przez zmarłą osobę fizyczną.
1.Spadek
W skład spadku wchodzą nie tylko prawa spadkowe(np. własność rzeczy, wierzytelność, autorskie prawa majątkowe do utworu muzycznego) ale także obowiązki(np. dług z tytułu zaciągniętego kredytu)
W skład spadku wchodzą tylko prawa i obowiązki o charakterze cywilnoprawnym.
Majątkowe prawa i obowiązki wynikające głownie z prawa administracyjnego i finansowego nie należą do spadku. Ich przejście na inne osoby następuje wg. Przepisów danej dziedziny prawa.
Nie należą do spadku prawa i obowiązki osobiste.( np. Użytkowanie, prawa wynikające ze służebności osobistej, osobiste prawa autorskie, prawa i obowiązki alimentacyjne i inne)
2. Pojęcia prawa spadkowego
A. Spadkodawca- to zmarły którego śmierć zapoczątkowuje proces dziedziczenia. Może nim być tylko osoba fizyczna lub osoba uznana za zmarła orzeczeniem sądu.
B. Spadkobierca- oboba która dziedziczy lub mogłaby dziedziczyć po zmarłym. Może to być osoba fizyczna lub prawna.
Aby być spadobiercą muszą być spełnione warunki:
a. Osoba prawna
· musi istnieć
· nie istniejąca fundacja, jeśli zgodnie z przpisami ustawy o fundacjach zostanie utworzona po śmierci spadkodawcy który w testamencie przeznaczył jej majątek.
b. Osoba fizyczna
· musi żyć w chwili śmierci spadkodawcy
· Poczęte dziecko ale nie narodzone, jeśli urodzi się żywe.
c. Spadkobierca musi być godny dziedziczenia
d. Spadkobierca nie zrzekł się dziedziczenia
Spadkobierca staje się niegodnym dziedziczenia gdy:
· podrobi lub zniszczy testament
· umyślnie popełni ciężkie przestępstwo wobec spadkodawcy
· Nakłaniał groźbą spadkodawcę do sporządzenia testamentu o danej treści
Niegodność dziedziczenia stwierdza sąd na wniosek osoby mającej w tym interes.
Spadkobierca przestaje być niegodnym dziedziczenia jeśli Spadkodawca mu przebaczył.
C. Dziedziczenie- jest podstawowym mechanizmem przenoszenia prawa własności majątku spadkowego. W wyniku dziedziczenia spadkobierca z mocy prawa nabywa całość lub część spadku.
D. Zapis- jest zawartym w testamencie rozporządzeniem spadkodawcy zobowiązującym spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia na rzecz wskazanej w zapisie osoby.
Zapis nie powoduje przejścia własności zapisanych rzeczy na zapisobiercę, a tylko daje mu roszczenie wobec spadkobiercy o ich wydanie.
Miedzy zapisobiercą a spadkobiercą powstaje stosunek wierzyciela i dłużnika czyli stosunek zobowiązaniowy.
E. Polecenie- spadkodawca w testamencie nakłada na spadkobiercę lub zapisobiercę obowiązek pewnego działania. (np. wystawnego pogrzeby czy kremacji)
F. Otwarcie spadku- określenie oznaczające chwilę śmierci spadkodawcy. Od tej chwili następują skutki dziedziczenia bez względu na konieczną procedurę ustalania praw do spadku ( skutki ex tunc)
DZIEDZICZENIE USTAWOWE
Dziedziczenie ustawowe następuje gdy
· spadkodawca nie pozostawił spadku
· testament okazał się nieważny
· wszyscy powołani w testamencie odrzucili spadek
· spadkobiercy zostali uznani za niegodnych
· spadkobierca w testamencie objął tylko cześć majątku. Nie uwzglednioną cześć dzieli się wg. Dziedziczenia ustawowego
Dokonuje się go wg. Reguł podziału majątku między spadkobierców, zawartych w prawie spadkowym.
Reguły dziedziczenia ustawowego: (kolejność
1. Dzieci i małżonek w równych częściach.
· dzieci zarówno pochodzące z małżeństwa jak i te z poza, jeśli ich pochodzenie od spadkodawcy zostało prawnie ustalone)
Jeśli w chwili otwarcia spadku któreś z dzieci nie żyje jego cześć majątku jest rozdzielona na równe części między pozostał dzieci.
· Małżonek dziedziczy po zmarłym, z którym pozostawał w związku w chwili jego śmierci. Część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku.
Jest wyłączony od dziedziczenia jeśli spadkodawca wystąpił o rozwód z jego winy, a żądanie rozwodu okazało się uzasadnione.
2. W braku małżonka cały spadek dziedziczą zstępni spadkodawcy.
3. Rodzice, małżonek, rodzeństwo
Jeśli w chwili otwarcia spadku żądne z jego ani ich dzieci i dalszych zstępnych nie żyje wtedy prawa dziedziczenia przechodzą na rodziców, marzona i rodzeństwo zmarłego.
· Małżonek otrzymuje połowę spadku.
· Rodzice( każde z rodziców otrzymuje ¼ sumy spadkowej przypadającej rodzica i rodzeństwu)
· Rodzeństwo (dziedziczy pozostałą cześć w równych częściach)
· Jeśli jedno z rodziców nie żyje jego suma spadkowa przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu.
· Udział brata lub siostry spadkodawcy który nie żyje w chwili otwarcia spadku przypada jego dzieciom ewentualnie dalszym zstępnym.
4. W braku rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych oraz własnych dzieci cały spadek dziedziczy małżonek.
5. Jeżeli w chwili otwarcia spadku żadna z powyżej wymienionych osób nie żyje, nie może lub nie chce dziedziczyć- czyli nie ma żadnego spadkobierca
Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych na równo z dziećmi naturalnymi i odwrotnie- oni dziedziczą po przysposobionym. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich naturalnych rodzicach i oni nie dziedziczą po nim.
Małżonek dziedziczący z ustawy ma prawo żądać poza swoim udziałem spadkowym przedmiotów urządzenia domowego , z których korzystał wspólnie ze spadkodawcą lub sam. Roszczenie to nie może być wobec wspólnie mieszkającymi z nimi dziećmi w chwili śmierci spadkodawcy. Nie służy ono także małżonkowi jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.
DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE
Testament-jednostronna czynność prawna osoby fizycznej, zawierająca rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci.
· może go sporządzić tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych
· może być sporządzony tylko osobiście
· może zawierać rozporządzenie tylko jednego spadkodawcy
( prawo spadkowe nie przewiduje testamentów wspólnych)
· może być w każdej chwili odwołany zarówno w całości jak i poszczególne postanowienia; także wskutek zniszczenia lub pozbawienia cech decydujących o jego ważności; a także sporządzenie owego testanentu
Nowy testament uchyla poprzedni:
· w całości lub w części, zależnie od swojej treści.
Jeżeli spadkodawca nie zaznaczył w nim że odwołuje poprzedni, uchyleniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu których nie da się pogodzić z treścią nowego testamentu.
Testament jest nieważny gdy:
· Jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadomealbo swobodne podjecie decyzji i wyrażania woli
· Gdy sporządzono go pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod jego wpływem nie sporządził by testamentu tej treści.
· Jeżeli został sporządzony pod wpływem groźby
Na podane wyżej przyczyny nieważności testamentu mogą powoływać się osoby mające w tym interes prawny:
· Jedynie 3 lata od dnia w którym się dowiedziały
· W tym nie dłużej niż 10 lat od otwarcia spadku
Forma testamentu
Testament jest zawsze czynnością prawną wymagającą formy szczególnej.
Wyróżniamy formy testamentu:
1. Testamenty zwykłe ( testamenty sporządzone w normalnych warunkach)
a. Testament holograficzny(czyli własnoręczny)
...
wz.fir.gr6